CAPETOWN ... RENK... RENKLİLİK.. -- 1--

Her şeyde, insanında, sokaklarında, kıyafetlerinde, binalarında, kültürlerinde, kişiliklerinde renklilik var. ...

Uçağa atlayıp tekrar gidesim var. Hem de hemen. O kadar güzel. O kadar renkli, o kadar yeşil. Bayıldım, aşık oldum. Benim için dünyada tekrar tekrar gidebileceğim birkaç tane şehir vardır, onların baş sırasına yerleşti diyebilir. Üstüne üstlük içimde Güney Afrika’nın kıyısını köşesini dolaşayım, diğer Afrika ülkelerini de gezeyim isteği uyandırdı. 

 

 

Benim coğrafya bilgim çok fenadır, bir ülkenin coğrafyasını, tarihini o ülkeye gittiğimde, o ülkenin kıyısını köşesin gezerken öğrenirim. İtiraf etmem gerekiyor Afrika genel olarak hiç ilgi alanıma girmedi. Bir gün mutlaka yapmak istediğim seyahatlerin arasında olamadı. Güney Afrika hakkında herkesin bildiği birkaç genel bilgi dışında hiç bilgim olmadı.

Ta ki geçen sene yaptığım Molivos ( Midilli )  seyahatim sırasında dört Güney Afrikalı ile tanışana kadar. Çok iyi arkadaş olduk. İstanbul’a birkaç defa geldiler bende kaldılar. Ve ben sürekli Capetown’u dinledim onlardan. Anlattıkları ruhuma işledi. İçimden bir ses git hadi git diye vıkvıklanmaya başladı. Ve ilk fırsatta gittim, yani neredeyse onlarla tanışmamdan bir sene sonra.

 

 

Bugüne kadar yaptığım en güzel seyahatlerden biri oldu Capetown seyahatim... Seyahatte her şey rast gitti. Yaklaşık iki haftalığına gittim ve arkadaşlarımın evinde kaldım. Ev şahane, çok merkezi bir yerde yeşilliklerin içinde; nefis bir balkonu, küçük bahçesi var. İki hafta birilerinin evinde kalmaya gittiğinizde, bu misafir olmak için de ağırlamak için de uzun bir süre. O yüzden evin bir ferdi olarak gitmeye karar verdim. Akşamları çoğunlukla evde yemek dedik. Evdeki yemek dedikleri ise değme şeflere taş çıkartacak yemekler oldu, meğer arkadaşlarımdan biri şeflik eğitimi almış... Kendime “Turkish dishwasher” adını taktım onlar aşçı ben bulaşıkçı şeklide düzenimizi oluşturduk.  Evde odam var banyom var, bahçem var daha ne olsun. Üstüne üstlük de seyahat alışkanlığım kendi başıma eğlenme ve gezebilme alışkanlığım var... Haa bir de arkadaşlarım şahane. Ben onları burada gezdirip ne kadar arka sokak abidik gubidik yere götürdüğümden – Mahmutpaşa’nın arka sokakları gibi – bana sen geldiğinde biz de seni, bizi gezdirdiğin gibi gezdireceğiz demişlerdi. Anlayacağınız emin ellerdeydim...

 

 

Öncelikle biraz Capetown’un doğasından bahsetmeliyim. Gördüğüm en yeşil şehirlerden biri. Belki de büyük şehir mantığında en yeşili. Her taraf orman.  Bazı bölgeler için orman içinde evler demek daha doğru. Ben bu görüntülere Avrupa’da küçük şehirlerde ve kasabalarda alışığım ama böyle büyük şehir görmedim. Büyük bina şehrin merkezinin haricinde neredeyse hiç yok. Üç dört katlı binalara rastlayınca şaşırıyordum aaa bu burada ne arıyor diye, o kadar yani. Her taraf bahçeli tek kat ya da iki katlı evler. Ve alabildiğince yeşillik. Şehir dışarı doğru genişledikçe de görüntü değişmiyor.

 

 

 

Şehir Masa dağının eteklerine kurulmuş durumda. Şehir dağın etrafında çepeçevre dönüyor. Ve tabii ki her tarafı deniz. Atlantik okyanusu. 

 

 

Dağın şehirle ve denizle bütünleşmiş hali muhteşem. Şahane kumsallar ve plajlar var.  Bu kadar ormanı olan bir şehrin tabii ki botanik bahçesi, kuş cenneti, var. Bu da yetmezmiş arabayla bir saat mesafede Cape Point var. Atlantik Okyanusuyla Hint Okyanusunun buluşma noktaları. Tabii ki, fok var, balina var, penguen var. Doğal parklar var. Var da var. Bir de şarabı ve bağları var. Sadece Capetown’un etrafında 200’den fazla üzüm bağı ve irili ufaklı şarap imalathaneleri var. Şehir dışına çıkmaya kalkarsanız yaklaşık 1000 km uzunluğunda Garden Route diye bir yol var ki ( ben 350 km’sini gittim ) tam bir görsel şölen. 

 

Tüm bunların dışında şehrin kendi içi başka alem. Şarabı bol, dağı denizi, tarihi olan yemyeşil bir şehre etnik tat katın. Şahane bir marina ekleyin. Bir de üstüne yeni dizaynlar yaratımlar. İnsanı da çok şeker daha ne olsun.

 

 

 

Gelelim neler yaptığıma ve gördüğüm yerlerin detaylarına.

Öncelikle birazcık genel bilgi...

Cape Town Güney Afrika Cumhuriyeti'nin üçüncü büyük şehri. Nüfusu yaklaşık 3.500.000. Yerli kültürünün yanında İngiliz Ve Hollanda kültürü ile harmanlanmış. Yani baktığınız her yerde birbirine girmiş şekilde bu üçünün izlerini görmek mümkün.

 
 

 


1400’lü yılların sonunda Portekizlilerin bu bölgeyi yiyecek değiş tokuşu yaptıkları ve mola verdikleri bir liman olarak kullandıkları biliniyor. Ancak bu bölgeye yerleşmemişler. Bölgedeki ilk Avrupalı yerleşim 1652 yılında Jan Van Riebeeck’in- Hollandalıların - gelmesiyle oluşmuş ve Castle of Good Hope’u kurmuşlar. Hollandalılar geldiğinde bu bölgede yaşamakta olan yerli halk Khoikhoiler...  Hollandalılar bu bölgede kendi işlerini yaptırabilecekleri gerekli nitelikte işgücü bulamayınca Endonezya ve Madagaskar’dan köle getirmişler. Bu köleler Bu bölgedeki bilinen “coloured communty’lerin” atası olmuşlar. ( Yerli halkın içinde siyah ve renkli diye bir ayrım var. Kanunlarının bir kısmı bile bu ayrımın üzerine kuruluymuş. ) Napolyon döneminde Hollandalıların güçlerini kaybetmesiyle beraber bölge İngilizlerin eline geçmiş. 


 
 

 


Apartheid:  Afrika dilinde "ayrılık" anlamına gelmekte. Uzun yıllar boyunca siyahlara ve renklilere uygulanan ayrımcılık 1948 yılında Ulusal Parti’nin başa gelmesi ile resmi boyut kazanmış. Apartheid sistemi, insanların derilerinin renklerine göre sınıflandırılmaları sonucu, beyaz azınlık dışında kalanların vatandaşlık hizmetlerinden daha az yararlanmaları, devletin sağladığı sağlık hizmetleri, eğitim gibi servislerden daha az yararlanmaları gibi ırkçılıklara zemin olmuş. Güney Afrika'da Apartheid'a karşı Anti-Apartheid hareketi oluşturulmuş, Nelson Mandela iktidarıyla ırkçı-ayrımcı uygulamalar durdurulunca Apartheid'ın ortadan kalkmasıyla bu hareket de son bulmuş.


  


 


 

CAPETOWN’U GEZMEK

Red bus: Çift katlı kırmızı turist otobüsleri. Ben gittiğim her ülkede birkaç saatliğine de olsa bu araçlarla küçük bir tur yapıp şehri anlayıp, sonra da seçerek gezmeyi severim. Capetown’ da da öyle olacağını zannettim. Ama buradaki otobüsler farklı. Toplamda 70 liraya iki gün boyunca sekiz farklı tur yapabiliyorsun. İster indi bindi yaparak müzeleri gezerek dolaş, istersen de otobüsün tepesinde kulaklıklardan gelen bilgileri dinleyerek tur yap. Bu sekiz turun içinde şehir turu, gün batımı turu, tekne turu, tarihi bölge turu, şehrin etrafında geniş bir tur atan ve botanik bahçesini kuş cennetini ve township denen şehrin dışında daha fakir yerleşim bölgelerini de içinde kapsayan turlar hepsi buna dahil. Bir de bir ücret ödemenizin gerekmediği sadece bahşişle çalışan “Free Walking Tour’lar “ var. 

  

 

 

 Bu arada Masa dağına da gitmenin en kolay yolu bu otobüsler. İki gün boyunca sabahtan akşama otobüs tepesindeydim. İndiğimde başım dönüyordu demek yanlış olmaz. Esra'lığımı da yaptım tabii. Bu kırmızı otobüslerin kendi durakları var. Bir tanesinin yolu da benim kaldığım evin oradan geçiyor. Ama durakları uzak. Daha eve gidiş yolunu da tam olarak belirleyememiştim. Çift katlı otobüsün şoförüne rica edip haritayı gösterip beni kaldığım evin sokağın köşesinde bırakmasını sağladım . Bu konu oradaki arkadaşlarım arasında ciddi bir eğlence konusu oldu çünkü galiba bunu yapan ilk kişiyim. 

 

 

Ulaşım: Capetown'da ulaşım eğer taksi kullanmaya niyetiniz çok yoksa birazcık konu olabiliyor. Özellikle şehir dışındaki belli bölgeleri kendi başınıza gezmeye niyetiniz varsa. Ya tur almak zorunda kalıyorsunuz ya da araba kiralamak veya arabalı birini bulmak. Tabii ki Uber gibi ya da özel shuttle servisler gibi ayrıca ayarlayabileceğiniz servisler var. Ben tek başıma olduğumda otobüse binmeyi seviyorum. Bu şekilde şehri daha iyi anlayabiliyorum kıyısını köşesini gezebiliyorum. Sistemini anlamam biraz vaktimi aldı ama yaptım. Ama mesela Stellenbosch gibi bir bölgeye gidebilmek için otobüs yok. İnanılmaz turistik bir yer, sadece yarım saat uzaklıkta. Tren var oraya giden ama herkesten duyduğum aman tek başına o trene binme. Bu yüzden çift katlı otobüslerin faydası var. En azından otobüsle kolay ulaşamayacağınız birkaç bölgeye çift katlı otobüsler ile gidilebiliyor. Mesela Kirstenbosch botanik bahçesi...

 

 

Alışveriş ve fiyatlar: Capetown’un fiyatları bizlere göre çok daha ucuz. Hem yemek hem içki hem de ev alışverişi açısından. Hediyelik eşya ise bir çılgınlık. İnsanın gözü dönüyor. Her şey yeni. Onu da alayım bunu da alayım moduna giriyorsunuz. Baştan çıkmak an meselesi.  O yüzden alışverişte kendini tutmak ve tüm Capetown'u yüklenmeden gelmek bayağı irade gerektiriyor. Yine de siz yanınızda boş bir valiz bulundurun...

Bir taraftan modern tasarım ürünler, bir taraftan etnik yerli halkın yaptığı el ürünleri... Bir taraftan da bu el ürünlerin modern versiyonları. Merkezdeki hediyelik eşya dükkânlarının dışında Greenmarket diye bir pazar var. Bu pazar köle ticaretinin yapıldığı günlerden bugüne gelmiş. Her nevi etnik ürün bulmak mümkün. Boncuktan takılar, heykeller, kaplar ve boncuktan hayvan figürleri çok var. Onun dışında telefon tellerinden kaplar, etnik kumaşlar, tinka tinka denen tablolar... Camdan eşyalar, el boyama kumaşlar, kıyafetler. Bana her zaman korkunç gelmiş tahta heykeller, büyücü maskeleri. 

 

 

 

 

Bu ürünlerin modern versiyonlarını V&A Waterfront’taki Watreshed adlı yerli dizaynırların ürünlerinin satıldığı stantlarının bulunduğu pasaj şeklindeki alandan da alabilirisiniz.

Şarap: Güney Afrika dünyanın yedinci şarap üreticisi. Şarapları hem nefis hem de çok ucuz. Marketten aldığınız ucuz şarap bile inanılmaz kaliteli çıkıyor. 

 

 

Biltong ve Droewors: Kurutulmuş et. Çok lezzetli bir atıştırmalık. Ben bir kilo etle döndüm buraya.

Fynbos’ tan yapılan ürünler: Fynbos oraya ait bitki yapısı, bir çeşit çalılık. Bundan kremler sabunlar cilt bakım ürünleri yapıyorlar.

Rooibos: Güney Afrika’ya özel bir çeşit bitki çayı.

 

 

YEMEKLER:

Bizim evde gerçek bir şef olduğundan ben dışarıda pek yemek yemedim. Neredeyse her kültüre ait restoran var. Arkadaşlarım bir akşam beni heyecanla Anatoli adlı Türk restoranına götürdüler. Başka bir akşam Meksika yemekleri yedik. Long Street gece hayatının ve barların merkezi. 

 

Barbekü, geleneksel yemek kültürlerinin bir parçası. Braaibroodjies - barbeküde yapılan peynirli soğanlı tost. Değişik çeşitleri yapılıyor. Her barbekü ziyafetinin olmazsa olmazı.

Bobotie: Malay yemeği. Kıymayı reçel üzüm ve süte batırılmış ekmekle karıştırdıkları bir yemek. Chutney ile yiyorlar. Bana evde özel olarak pişirdiler.

Snook: Lokal bir balık. Mutlaka tadın. 

 

 

DİL: Konuşulan dil Afrikaans ve İngilizce. Yanınızda Afrikaans konuşulduğunda duyduğunuz dil Hollandaca gibi duyuluyor ancak kelimelere baktığınızda çoğunun kökeninin İngilizce olduğunu görüyorsunuz. Bir de herkes ama herkes İngilizce konuşuyor. Yani sokaktaki dilenci de dükkândaki tezgâhtar da. Bu benim için müthiş. En ufak bir anlaşılamama, konuşamama sıkıntısı çekmedim. (Güney Afrika'da toplam 11ayrı dil varmış. İngilizce bütün bu grupların kendi aralarında konuşabilmeleri için ortak dil.)

 

GEZELİM GÖRELİM

Castle of Good Hope: Güney Afrika’nın en eski yaşayan binası. Yapımı 1979yılında tamamlanmış.

Kirstenbosch Botanical Gardens: Güney Afrika’nın her bölgesinden gelen bitkileri burada bulmak mümkün. Özellikle ‘fynbos’ ve ‘proteas’ başka hiçbir bölgede karşınıza çıkmayacak bitki örtüsü. Bahçenin bir tarafında ağaçların üzerinden giden bir köprü yapmışlar. Başlı başına bir deneyim. Manzara nefis.  Köprü yılan gibi kıvrılıyor. Her adımda hafif sallanıyor.

 

 

 

 

Robben Island: Apartheid döneminde politik tutukluların hapsedildiği yer. Nelson Mandela da bu adada tutuklu kalmış

 

 

Parlamento Binası: Bu turda Güney Afrika’nın yakın dönem politik tarihini öğrenmek mümkün.

Rhodes Memorial: Cecil John Rhodes adına yapılmış. Devil’s Peak’in eteklerinde yer alıyor.

 

 

Two Oceans Aquarium:  V&A Waterfront’ta bulunan bu akvaryumda değişik balık çeşitlerinin penguenlerin yanı sıra köpek balıklarının beslenmelerini seyretmek de mümkün. 

Victoria and Alfred Waterfront: Masa Dağının eteklerinde limanda büyük bir alışveriş ve eğlence merkezi. Tekne turları da buradan kalkıyor.

 

District Six Museum: District Six 1960’lı yıllarda sadece beyazlara ait bölge yaratılmak için boşaltılan bir bölge. Binalar boşaltılmış ve buldozerle yerle bir edilmiş. Yaklaşık 60.000 kişi evlerinden çıkartılmış. Şu anda alan boş duruyor. Güney Afrika tarihine dair çok sayıda objenin sergilendiği bu müze gerçek bir tarih dersi niteliğinde.

South African Jewish Museum:  Bu müzede bütün Yahudi adetlerinin yanı sıra Apartheid sırasında Yahudilerin Nelson Mandela’ya verdikleri desteğin videolarını görmek de mümkün.

 

South African National Gallery: Güney Afrika sanatına ait geniş bir koleksiyonu görmenin yanı sıra Apartheid döneminde uygulanan sansürlerle ilgili bilgi almak da mümkün.

Company Gardens: 1652 yılında sebze bahçesi olarak kurulmuş. Bugün tam şehrin merkezinde, biraz botanik bahçesi havasında kocaman bir park. İçinde çok şeker bir kafe var.

Dipnot: Capetown seyahati bu kadar uzun bir seyahat olunca, bir de üstüne üstlük bu seyahati dolu dolu yaşayıp 1000den fazla fotoğrafla dönünce bu yazı mecburen üçe bölündüJ.